This article is also available in English.

De kunst van (ver)talen

Radicale keuzes en incrementele vooruitgang. Het langzame proces bij het leren van een nieuw script

Ahilan Ratnamohan

Ahilan Ratnamohan deconstrueert zijn ervaring met het leren van het Tamilschrift parallel: op niveau van persoonlijke ervaring en via de letterlijke taalkundige verwevenheid van de letters. Hij gebruikt een vorm van autofictie om de incrementele stappen in het leren van een nieuw schrift te onderzoeken en vraagt de lezer om mee in de ervaring te duiken, door geleidelijk aan Tamil letters in de tekst te introduceren en ze consequent te installeren in de hersen/het hoofd van de lezer. Hij probeert de nuances die met deze ‘arbeid’ gepaard gaan aan te kaarten en tegenover zijn eigen leer- en werkervaringen te plaatsen.

Ahilan Ratnamohan deconstructs his experience learning the Tamil script, examining the personal experience and the typographical construction of the letters parallel to each other. He uses a sort of auto-fiction to investigate the incremental steps involved in learning a new script and asks the reader to dive into the experience with him, by gradually introducing Tamil characters into the text and consequently imprinting them in the head of the reader. He attempts to address the work involved in this and draws comparisons with his own artistic and learning labour.

1991 – I see my name written as Akilan in the programme notes of a wedding for which I am page boy. My mum explains to me that it’s not a mistake, rather an alternative way of spelling my name. It’s a glimpse into a new world, the implications of which I do not yet understand.

In 2017, tegen mijn goesting, begon ik het Tamil schrift te leren. Ik was resigned to the fact dat mijn anti-conventional wisdom overtuigingen (zoals 'het script was niet noodzakelijk om een taal te leren, die ik enkel wilde spreken') wellicht verkeerd waren. Maar, na 28 gefaalde pogingen om het Tamil te leren gedurende 24 jaren, begon ik te denken dat het Tamil script misschien toch nodig was. Tijdens de toenmalige pogingen, wanneer ik wat dieper geraakt was, begon het meer op te duiken. In die pogingen had ik nooit een universele spellingsmethode gevonden. De Latijns-alfabet transliteraties van de taal verschilden van persoon tot persoon, boek tot boek. De overgave om het script te leren kwam dus als een praktische oplossing. Al aan het sukkelen om vooruitgang te maken in de taal, I bit the bullet en begon het Tamilschrift te leren.

Een brief van de kunstenaar aan zijn vader, pagina 2.

2000 – I get a silver bracelet with my name – அகிலன் – engraved on it. I realise that the அ must mean ‘ah’ but I do not delve further into it.

Het leren van het nieuwe script ging verrassend snel. Ik gebruikte een techniek die ‘visualisatie’ heet. Voor ‘visualisatie’ moet men een beeld bedenken voor elk karakter (of woord) dat men onthouden wil. Het lijkt een omweg, maar die beelden vormen een associatie die men moeilijk vergeet. De ட (‘da’, vaak bijna als ‘de’ uitgesproken) werd de ‘dansschoenen’. De ம (‘ma’) werd de muscles op een klein stokmannetje. Creatief omgaan met taal is fundamenteel voor mij als mens. In mijn artistieke praktijk kijk ik vaak naar het proces van een nieuwe taal te leren. Ik bekijk het ergens als een performance. Zoals ik ook voetbal als een dans beschouw via een choreografische praktijk. Vaak zijn de grenzen tussen deze praktijken warrig en het kan zijn dat een voetballer, met wie ik werk als een danser, onverwacht dan een taal met mij leert, of dat die mijn taalcoach wordt.

Men zegt dat hoe meer talen iemand spreekt, hoe gemakkelijker het is om nieuwe talen te leren. Men heeft meer referenties. Om het woord voor ‘ongeveer’ te onthouden, ஏறத்தாழ (eira-thaala), ik denk aan ‘Herentals’ en denk, ‘hoe lang is het ongeveer tot Herentals?’. Dat ik vloeiend Nederlands sprak, hielp echter niet. Er manifesteerde zich een frustratie. Dat ik ட Nederlandse taal had kunnen leren zo moeiteloos, dat ik complimenten ontving zo vaak, verergerde ட schaamte, die groeide en groeide wanneer mensen me uitlachten vanaf het moment ik mijn mond open deed om Tamil te spreken.

2005 – I visit Sri Lanka for the first time. But having just returned from the promised land and stuck in the Eurocentricity of my youth, I am more occupied with learning Spanish than Tamil.

2016 – Using an exercise book which centres its dialogues around an American Professor moving to Tamil Nadu in India, I make my first concerted effort to learn Tamil using the Latin alphabet, I encounter words such as வார்த்தை, spelt as vaarthai, vaarthey, varthei. This attempt fails as have my other 26 attempts prior to this.

Het proces om ட letters te leren verliep verrassend vlot. Het moeilijkste aspect was het feit dat alle Tamil-medeklinkers, in basisvorm, automatisch gevolgd worden door een ‘a’-klinker. Die worden telkens gemodificeerd om dan gevolgd te worden door een andere klinker. Dus, ம kan மி (‘mi’) worden, insgelijks een ட kan een டி (‘di’) of zelfs een டீ (‘die’) worden. Hoewel ik in het begin schrik had om al டீ andere karakters te moeten leren, er zit wel een logica in ட modificaties. Dat betekent dat het leren van ட 247 karakters nauwelijks zo beangstigend is, als het getal zelf.

2017 – Getting respite from the swathing heat of Jaffna in the air-conditioned children’s room at the library, I set about reading in Tamil. The librarians never laugh at me as I sit there for hours, slowly making my way through books, seated among the school kids. The initial high which accompanied reading a first word is offset by the sheer discipline and persistence required to develop a reading practice.

Ik herinner me heel helder het moment, toen ik eerst leerde om een woord te lezen in het Tamil, alhoewel niet helder genoeg om te herinneren welk woord het was. Ik beeld me in dat het அம்மா, amma, mamma, was. Er was iets kinderachtigs. டீ nieuwe vaardigheid. ட mogelijkheid dat je dat – tot dan – buitenaards wezen schrift kon decoderen. Ik liep rond het huis, doelloos met een grote glimlach op mijn gezicht.

Een brief van de kunstenaar aan zijn vader, pagina 4.

Ondanks ட oorspronkelijke high van een eerste Tamil woord te lezen, ட waarheid was dat leren lezen in het Tamil afmattend was. Het lezen van kinderboeken was simpelweg uitputtend. In andere Latijn-alfabetische talen, had ik kunnen genieten van boeken lezen, soms zelfs vertalingen van Jack Kerouac of Julio Cortázar. Zelfs als ik niet elk woord begreep, ik kon டீ woorden nog op een fatsoenlijk tempo creëren met mijn mond, ட klank van het woord horen, டீ voelen.

2016 - I write my first ever e-mail in Tamil. It is to my mum. My first attempt is performed by using a mix of Google Translate or Branah.com’s Online Tamil Keyboard and copying and pasting.

Slowly, this method becomes too slow for my needs. I install a Tamil keyboard on my laptop. I stick yellow Tamil letters on every key and suddenly, those beautiful Tamil characters are literally at the tips of my fingers. I feel immense pride.

Van 2016 tot midden augustus 2020 typte ik kleine e-mails in het Tamil, maar niets significants. Ik was aan het lezen met wat regelmaat, maar niet intensief genoeg om grote sprongen te maken. Bovendien, als men een nieuwe taal leert, ontmoet men ook nieuwe familie en soms dus nieuwe familieproblemen. Vaak knocked டீ the wind out of my sails, maar டீ zullen het thema van dit artikel niet zijn.

November 2019 – on a scrap of paper, I write ‘RADICAL CHOICES IN LANGUAGE USE’ with a crappy Google-assisted Tamil translation underneath. I post it on the wall of my work desk and promise myself that from now on, I will only speak Tamil with aunties and uncles. It’s the first time I can remember actually writing so purposefully in Tamil.

Midden in 2020 begon ik wat meer contact te hebben met Mahy (மகி) en Bhiruntha (பிருந்தா), twee Tamil diaspora-vrienden in het Verenigd Koninkrijk. We begonnen aan een Tamilta­lige WhatsApp-groep. Het ding met de diaspora, vanuit mijn ervaring, is dat uitgeweken Tamilsprekers het alfabet misschien hebben geleerd op Tamil School, maar ze gebruiken het zelden. Zij typen in een ‘transliterated’ Latijns alfabet. Mahy en Bhiruntha hadden Tamil bijna exclusief in Engeland gesproken. Het was een quasi pidgin Tamil,1 dat ze aan het spreken waren. Er waren uitspraken டீ geleidelijk aan waren verschoven gedurende jaren. Ze hadden bijna het totaal tegenovergestelde leerproces ondergaan in vergelijk met mijn Tamil leerproces, dat zo geïsoleerd en artificieel geweest was, tot het punt dat ik mezelf soms als uitgewezen beschouwde, waarbij elk woord vergezeld was door dit archaïsche schrift en diens voorgestelde uitspraken, zoals gedocumenteerd en gearchiveerd in boeken. Een snelle blik op een tekstbericht van Bhiruntha toont een zin zoals, ‘aditha murai kondu varuvom!’ Aduttha murai kondu varuvoom of varuvohm of ‘kudithu vidingo’ kudutthu vidungo. Dit was geen probleem als ik ட woorden kende, maar in het geval van woorden, டீ ik niet wist of semi-wist, het veroorzaakte veel verwarring. Ik besloot om ட voertaal subtiel te verschuiven, door consequent in het Tamil-schrift te schrijven.

Niet lang na mijn WhatsApp-ingreep, op mijn அம்மா’s verjaardag, werd ik overvallen door Tamil inspiratie. Ik begon terug te keren naar het werk van Shobasakthi (ஷோபாசக்தி). Shobasakthi is een voormalige kindsoldaat van ட LTTE (beter bekend als ட Tamil Tigers) டீ gevlucht was en asiel in Frankrijk gezocht had. Ik had zijn eerste roman, Gorilla (கொரில) gelezen een paar jaren geleden en was totaal geraakt.2 Hij was één van – minstens wat me toen bleek – zeer weinige Sri Lankaanse Tamil schrijvers in ட internationale scene. Well, just about. Een Engelstalige kopie van Gorilla was bijna onmogelijk te vinden. ட kopie டீ ik had gelezen was gekocht door mijn broer voor meer dan 100 dollar. Ik had geen succes gehad in mijn pogingen om een Tamiltalige versie op te sporen, deels door haar zeldzaamheid en deels waarschijnlijk door mijn slechte Tamil.

Toen ik eerst was beginnen lezen in het Tamil, begon ik te dromen van ooit Gorilla te kunnen lezen in het Tamil. Ik had gezocht naar Shobasakthi’s werk een tijdje geleden. Tevergeefs.

Op mijn அம்மா’s verjaardag met vernieuwde hoop besloot ik om Shobasakthi te schrijven.

Het mooie aan Shobasakthi proberen te contacteren was dat het zelfs moeilijker gemaakt werd omwille van het feit dat hij geen Engels spreekt. Toen ட vertaler van Gorilla, Anushiya Sivanarayanan (அனுஷியா சிவநாரயனன்), eerst contact met hem opnam, schreef hij blijkbaar terug: ‘No English. Only Tamil’, met zijn gsm-nummer daarbij.

Een brief van de kunstenaar aan zijn vader, pagina 6.

Zijn andere taal, Frans, was ik op dat moment ook aan het studeren. Ik overwoog ட mogelijkheid om hem in het Frans te schrijven, maar besloot dat dat spugen op mijn poging op ‘radical choices in language use’ zou zijn. Zelfs als – hoewel ik het betreur – dat veel gemakkelijker was geweest dan schrijven in het Tamil. Een teken van hoe luizig mijn Tamil blijft.

Ik had ட e-mail niet zo veel aandacht gegeven. Ik was overtuigd dat hij டீ niet zou krijgen of dat hij het te druk zou hebben om erop te reageren. Dus ik probeerde er niet te veel belang aan te hechten.

In het Tamil is க hetzelfde als ‘ga’ in het Nederlands. Maar dit kan harder gemaakt worden door een ், டீ het ‘dood’ maakt en dus een க் maakt: een ‘k’-klank zonder klinker erachter. En dus een க்க zou dan ‘ka’ of zelfs ‘kka’ worden. De ‘க’ is gemakkelijk om te onthouden. Met een extra streepje en een beetje rook van achter wordt het een auto of car. Voor de இ (‘i’) moest ik nooit visualiseren. Ik vond het zo ontzettend mooi dat ik het nooit kon vergeten. We zouden dus ‘ik’ kunnen maken met ‘இக்’. Of ‘in’, ‘இன்’. Was இக் இன் België of Nederland geboren, dan hadden mijn ouders misschien niet moeten kiezen tussen Ahilan of Akilan, zoals geschreven werd இன் dat trouwfeest programma. ட logische keuze zou zijn geweest om அகிலன் naar ‘a’ ‘gi’ ‘la’ ‘n’ te translitereren. Agilan.

Een paar uren later, toen ட inspiratie wat gezakt was, en இக் verder ging met meer routinehandelingen, zoals het schoonmaken van het appartement, zag இக் een nieuwe e-mail verschijnen இன் mijn inbox. ட zender: Shoba.

ட inhoud: een paar paragrafen mooi Tamil script. இக் ontcijferde twee opties om Gorilla te lezen. Een link naar een PDF, டீ இக் meteen kon open doen en ட andere ‘புத்தகமாக வேண்டுமென்றால் உங்களது முகவரி அனுப்புங்கள். தபாலில் அனுப்பிவைக்கிறேன்’. putthakamaaka veendumenraal ungaluthu mukavari anuppunkal. Thapaalil anuppivaikkireen.

Het eerste woord was meteen herkenbaar voor mij, poetthagam, boek, en toen zag இக் plots ook het woord voor post. Als இக் het opnieuw las, besefte இக் dat Shobasakthi me aan het aanbieden was om het boek met ட post op te sturen, en zelfs voorstelde om te bellen om te praten. இக் was opgetogen. இக் wilde dit al jaren proberen lezen maar kon nooit eraan beginnen, laat staan beginnen en falen. Nu had இக் ட PDF voor me en een kopie onderweg via ட post.

Toch, zachtjes lezen இன் de veilige ruimte van je slaapkamer is anders dan luidop lezen voor iemand. இக் had niet verwacht dat ட performatieve factor zo’n effect zou hebben; en toen we op die specifieke dag aan het lezen waren, volgde அம்மா mij zoals een havik. Aan het wachten om te duiken.

Het Tamil schrift, ooit vreemd gekrabbel, was een portaal geworden naar een wereld, waarvan இக் eerder niets wist.

2018 – I am back in Jaffna. I have asked Baba Aunty to help translate a flyer, which I intend to post around the streets of Jaffna in order to interview labourers who have returned from Qatar. I am proud of the fact that I can type in Tamil, but as Baba Aunty spells the words out to me, it dawns on me that I do not know the actual names of the letters. I do not know that ல is referred to paambu laana, ள as kombu laana, and ழ as mauvalavu laana. To me they are all simply ‘L’. While I can get by for most letters, the fact that there are three different N’s and L’s is a nightmare and Baba Aunty yells at me, in a Jaffna Tamil educationary fashion, each time I get it wrong.

Kort na Gorilla te hebben ontvangen, vroeg இக் mijn அம்மா om me te helpen met het oefenen van mijn lezen. Al was het voor maar enkel 10 minuten, logden wij இன் op Skype elke dag. இக் met mijn geprinte versie van Gorilla en een rode bic இன் ட hand, அம்மா met haar PDF aan ட andere kant van ட wereld. Hoewel இக் ட helft van wat இக் las niet begreep, இக் kon nu lezen op een fatsoenlijk niveau. Toch, zachtjes lezen இன் de veilige ruimte van je slaapkamer is anders dan luidop lezen voor iemand. இக் had niet verwacht dat ட performatieve factor zo’n effect zou hebben; en toen we op die specifieke dag aan het lezen waren , volgde அம்மா mij zoals een havik. Aan het wachten om te duiken.

Elke stuiter, elke struikel, elke fout uitgesproken ‘தற்கு’ (thatka/thatkoe). One slip of the tongue en ze was er om me te corrigeren vóór இக் een kans had om het zelf te doen. இக் voelde een nauwheid இன் mijn keel. டீ zelfde டீ mijn dochter beschrijft wanneer இக் kwaad op haar word. இக் hield tranen tegen toen இக் verder ging met het lezen. Tamil had ons en onze relatie getransporteerd, 30 jaren terug naar een surreëel alternatief jeugd-ouderschap en verwantschap டீ we destijds nooit ட kans hadden om te ervaren.

Het moeilijkste deel van het lezen in het Tamil zijn ட ‘e’, ‘ee’, ‘o’ en ‘oo’ klinkermodificaties. Bijvoorbeeld bij ம, dat zowel ‘mei’ (மை), ‘me’ (மெ), ‘mo’ (மொ) als ‘moo’ (மோ) kan worden. Want ட modificatie gebeurt door een ander karakter te voegen vóór en/of na ட oorspronkelijke medeklinker. Het denken is counterintuitive aan Latijns-alfabetische logica. Je moet ட modificatie merken, maar je moet dan wachten om het te gebruiken. Het doet me heel hard denken aan ட getallen in het Nederlands டீ tot vandaag een nachtmerrie blijven zodra ik boven ட 20 moet gaan.

2020 – I’m counting sheep in bed. I count in Tamil and imagine sheep, sometimes even goats, jumping over the fence of our house in Jaffna. I’m trying to fall asleep. But if anything, counting in Tamil stimulates me even more.

Tijdens de lockdown, toen இக் terug begon te sporten, begon இக் te tellen இன் het Tamil இன் plaats van het Engels, als deel van mijn poging om Tamil இன் mijn dagdagelijkse leven te laten doordringen. Dit leek ட simpelste incisie டீ இக் kon maken. Grappig genoeg was dit iets waaraan இக் nooit eerder had gedacht இன் al டீ tijd met nieuwe talen bezig te zijn. Misschien omdat nummers geen voorrang krijgen இன் mijn benadering van taalleren. Misschien omdat இக் nooit ட verspilde tijd kan vergeten, டீ இக் geïnvesteerd heb இன் Franse getallen இன் het eerste middelbaar. Tijd டீ we இன் het spreken hadden kunnen investeren. Dan had ik meer dan ‘je suis desolé’ gekend toen ik eerst in Brussel aankwam. Maar இன் Jaffna, ட jonge vrouwen இன் ட winkel lachen nog steeds met mij als ze me vertellen hoeveel iets kost en இக் terugstaar, plompverloren, aan het proberen om te begrijpen. Ze lachen zelfs meer wanneer இக் ze dan vraag om het toch இன் het Tamil te zeggen, nadat ze het al naar het Engels hebben omgezet om me te helpen.

Tellen terwijl men sport is verrassend moeilijk. Natuurlijk, als இக் slechts 10 herhalingen van een oefening doe is het best simpel en இக் voel me goed wanneer இக் sport en tegelijkertijd tel இன் het Tamil. Maar dan begin இக் naar 20 te gaan en, terwijl het niet zo moeilijk is, besef இக் dat er bepaalde getallen zijn டீ niet zo makkelijk af mijn tong glijden. Soms kan ik helemaal niet meer volgen. Al was இக் 101, 102, 103, 104, 105 squats aan het doen, இன் het Engels zouden deze getallen af mijn tong rollen terwijl ze zich transformeren tot hundrewan, hundretwo, hundrathree, hundrefo, hundrefai.

இக் moest nooit cijfers இன் het Tamil leren. Tot இக் dit artikel begon te schrijven, had இக் dat nooit echt இன் vraag gesteld. இக் was eerder dankbaar voor het feit dat இக் niet nog iets moest bijleren. Blijkbaar had het oude Tamil een eigen getallensysteem, maar dit was opgeheven voor ட Hindoe-Arabische getallen.

Op een dag probeer இக் இன் patronen te tellen. இக் doe dit soms wanneer இக் werk met choreografie. இக் probeer om 1-2-3-4, 2-2-3-4, 3-2-3-4, 4-2-3-4 te doen. இக் kan het niet. Het is een totale mindfuck en இக் word eraan herinnerd dat இக் niet Tamil ben. Tamil is niet mijn moedertaal. Het had moeten zijn. Maar het is niet. Het was ontrukt.

இக் was இன் ட reading groove. ட woorden en letters waren iets bekends aan het worden. Op een dag, terwijl இக் mijn plannen voor ட dag opschreef, maakte இக் ட stap om இன் het Tamil te schrijven. Het was ட eerste keer. இக் denk dat இக் geïnspireerd geraakt was door een plezante en vloeiende Skype met mijn ouders டீ ochtend. Tot dat moment had இக் bijna nooit இன் het Tamil geschreven. இக் had இன் het Tamil getypt, maar schrijven is iets anders. இக் denk dat இக் een defaitistisch gevoel had dat இக் டீ mooie karakters nooit zou kunnen reproduceren இன் al hun schoonheid; dat mijn 4-jaar-oud-achtige Tamil-schrift een vlekje was op ட taal. இக் zou me onthouden. Maar op டீ zaterdagochtend, met een gebrek aan druk om te werken, in டீ kalmte, durfde இக் voor het eerst ட tijd nemen om இன் Tamil te schrijven.

Mijn schriftelijke notities waren sowieso al jaren een blur van Nederlands en Engels. Vaak gebruikte இக் zelfs Engelse woorden binnen een Nederlandse zinsconstructie. Dat leende zich veel meer voor het proces van notities schrijven voor mij. Als இக் denk dat இக் een e-mail aan iemand moet schrijven, dan ligt ட nadruk enerzijds op டீ iemand en anderzijds op ட e-mail en het schrijven. ‘Write e-mail to Mahy’ of ‘Mahy e-mail schrijven’. Het schrijven van notities இன் het Tamil voelde dus niet zo vergezocht. இன் feite, இன் Tamil komen alle werkwoorden op het einde van ட zin. Op sommige manieren had Nederlands ட verandering naar het Tamil vergemakkelijkt. Langzaam zocht இக் டீ letters. Af en toe refereerde இக் aan mijn uitgeprinte Gorilla – டீ nog trots op mijn tafel lag – om een vergeten karakter te zoeken: கூ, டு, டி ஷ….

Een brief van de kunstenaar aan zijn vader, pagina 9.

De ‘va’ is ‘வ’ in het Tamil; ik heb het onthouden door ‘U bent geVAllen’ te schrijven, omdat het lijkt op een உ (‘oe’, ‘u’ voor mij vanuit het Engels) die gevallen is. De வ is toevallig de enige Tamil letter die op dezelfde toets is als de Latijnse gelijkwaardige op mijn AZERTY toetsenbord.

ர (‘r’) werd een specht, en ik herinner me het geluid dat ze maakt wanneer ze hakt in een boom. Mijn dochters tekenden oren op de ர en een wortel வன் voor en het werd een rrrrabbit.

Door het schrijfproces werd இக் bewust வன் hoe இக் er nooit இன் geslaagd was om bepaalde karakters te onthouden. Zoals டி (‘di’) of டு (‘doe’), இக் had hun transformatie வன் ‘ட’ altijd onlogisch gevonden. Maar door ட choreografie வன் inkt op papier te zetten, begon இக் hun logica te verstaan. Het was een mooie oefening. இக் besloot om het elke dag te doen, me tegelijkertijd aan het afvragen of இக் het ooit zou volhouden. Time would tell. இக் dacht aan dat papiertje aan mijn muur. Radical Choices in Language Use. டிட் was toch allemaal een beetje te extreem aan het worden.3 Was இக் geradicaliseerd geworden? இக் dacht dat mijn taal-extremisme al toch redelijk ver was gegaan, maar op deze dag had இக் nóg een stap gevonden. Een ander niveau. Soms beschouw இக் het leren வன் een taal als een voorstelling creëren. Je moet continu blijven zoeken, tactieken veranderen, plateaus vermijden. En al denk je dat je het gevonden hebt, het is nooit af. ட tocht om deze specifieke taal te leren was eveneens een soort oneindige vaart om te evolueren, zowel qua vaardigheid als praktijk. Elke keer dat இக் dacht dat இக் alle mogelijke leermethodes had uitgeput, ontsproot er een nieuwe uit ட laatste.

Het was 21 mei, 2021. இக் was me klaar aan het maken voor ட presentatie வன் een lecture via Zoom voor ட University of Jaffna Fine Arts Department. இக் was mijn belofte trouw gebleven en இக் had hen verteld dat இக் het met plezier zou doen; maar het zou இன் het Tamil zijn, hoe slecht dat misschien ook zou zijn. Eigenlijk had ட reactie வன் Navadharshani, Senior Lecturer in Drama and Theatre Arts, me verrast. இக் dacht dat ze bezorgd zou zijn. Maar ze was extreem aanmoedigend. Toch was இக் mijn PowerPoint, zonder nadenken in het Engels beginnen schrijven en als இக் het bewerkte, ட Engelstalige woorden டீ terug naar mij staarden leken niet op hun plek. இக் besefte dat இக் alles moest vertalen. Maar இக் had het Tamil toetsenbord niet geïnstalleerd op mijn nieuwe werkcomputer, evenmin mijn gele stickertjes. இக் was zelfs niet zeker of இக் dat mocht doen op een werkcomputer. ட installatie வன் ‘Tamil 99’ duurde helemaal niet lang en dan begon இக் aarzelend te typen zonder டீ gele stickertjes om me te begeleiden. இக் struikelde இன் het begin, maar ploeterde door ட eerste zinnen, mijn zelfvertrouwen groeide zodra இக் voortging.

Af en toe, sloeg இக் 3 of 4 verschillende toetsen aan voor இக் ட juiste vond. Soms moest இக் klikken op ‘Show Keyboard Viewer’, டீ me dan toonde waar elk karakter lag, en dan herinnerde இக் me dat de ஞ (‘nja’) lag helemaal daar boven genesteld, இன் ட rechte hoek வன் mijn toetsenbord aan ட ‘$’ toets. இக் zei ‘damn’ voor இக் verder ging (இக் heb nooit vloekwoorden இன் het Tamil geleerd). Toen இக் verder door ட PowerPoint raakte, viel het me op dat இக் zo goed als aan het touch-typen இன் het Tamil was. Of minstens struikeltypen. Een verlegen, idiosyncratische trots consumed me. டிட் was zeker ட meest niche, persoonlijke, nerdy – incomprehensible to everyone else – vaardigheid டீ இக் ooit had geleerd.

Terwijl இக் டிட் artikel schrijf, verblijf இக் onverwacht bij een Tamiltalige vriendin இன் Amsterdam. Normaal hadden we enkel gepland om een koffietje te drinken, maar omdat இக் uiteindelijk bij haar bleef logeren, spreken we uiteindelijk urenlang Tamil. Misschien langer dan இக் ooit aan een stuk door gepraat heb. இன் ட loop வன் ட avond toont ze me een hoop boeken வன் Sri Lankaanse Tamil schrijfsters, opnieuw een portaal naar een wereld indertijd beperkt tot Shobasakthi. Op ட trein terug naar huis begin இக் Our Lives, Our Words (உணர்வும் உருவமும் – Unarvum Uruvamum), வன் A. Revathi (அ ரேவதி) te lezen.4 இக் kan er vlotjes door. இக் kan nu het rhythm வன் het Tamil creëren, maar een volledig verhaal waarnemen is nog een uitdaging. Gelukkig gebruikt ட auteur af en toe Engelse woorden geschreven இன் Tamil schrift. ஸ் (‘s’, mijn dochters maken hier een olifant van டீ water uit zijn ssslurf ssssproeit), கு (‘koe’) en ல் (‘l’), ஸ்குல், டீ helpen me ட weg terug te vinden. இக் denk terug aan ட twee woordenboeken டீ Sruti op tafel geplaatst had om een notie டீ we aan bespreken waren, te bevestigen. Het Tamil naar Engels woordenboek இஸ் minstens 3 keer zo dik als het Engels naar Tamil woordenboek. இக் besef dat ட oneindigheid geen toeval meer இஸ். இன் ட tocht om Tamil en het schrift te leren, ட nieuwe woorden gaan niet stoppen, ட lat zal continu verhoogd worden. ட verbeteringen zullen microscopisch zijn. ட meeste mensen zullen het niet begrijpen kunnen; of ervan kunnen genieten op mijn ‘nerd-achtige’ manier. Maar het gaan niet stoppen. En het zal niet gemakkelijker worden.

En dan nog een keer, toevallig, net wanneer இக் denk dat டிட் artikel af இஸ், gebeurt er iets. இக் heb plotseling ட drang om மைன் (‘mein/mijn’) vader te schrijven. Maar இக் zit middenin een intens en moeizaam project en மைன் vingers doen pijn வன் het non-stop typen en swipen வன் ட afgelopen week. Schrijven met pen en papier was een welkome afwisseling en dus beslis இக் hem een brief te schrijven. இக் stond er eerst niet bij stil dat het இன் het Tamil zou moeten zijn.

இக் begin aarzelend. Het schrijven வன் een brief vraagt een andere esthetiek, een andere schoonheid ten opzichte வன் een to-do notitie. இக் begin met grote, klunzige, bange letters.

Leren om te schrijven இன் het Tamil doet மெ -‘me’- voor het eerst beseffen waarom மைன் ouders Engelsschrift altijd zo eruitzag. இக் herinner மெ nog steeds hoe het schrift வன் அம்மா kantje-boordje onleesbaar was. இக் besef டட் handschrift ook een accent heeft; geërfd வன் ட moedertaal. Of moederschrift.

Die struikelen langs ட bladzijden. Maar tegen pagina 3 begin இக் மைன் ritme te vinden. இக் denk terug aan டீ blauwe ‘airmail’ brieven டீ இக் vroeger vond weggemoffeld இன் ட schuiflade வன் மைன் அம்மா. Brieven வன் ட oma டீ இக் nooit kende, met wie இக் nooit spreken kon. டட் alien schrift. இக் kon zelfs niet bevatten டட் iemand டட் zou kunnen lezen. Geleidelijk aan worden mijn karakters kleiner, meer cursief, naarmate இக் மைன் Tamil esthetiek vind en இன் het proces opgezogen word. Het voelt als een pas de deux tussen மைன் hersenen en மைன் hand. மைன் hersenen willen டட் மைன் hand op tempo blijft. Af en toe slaak இக் een kreet vol hartzeer wanneer இக் herhaaldelijk fouten maak, bij een மோ of een கே of een ரெ of een டொ. இக் moet டீ soms zelfs 3 keer na elkaar schrappen. மைன் hoofd over டீ klinkermodificaties buigen, டீ vóór ட medeklinkers komen, vraagt ongelofelijk veel discipline. Leren om te schrijven இன் het Tamil doet மெ (‘me’) voor het eerst beseffen waarom மைன் ouders Engelsschrift altijd zo eruitzag. இக் herinner மெ nog steeds hoe het schrift வன் அம்மா kantje-boordje onleesbaar was. இக் besef டட் handschrift ook een accent heeft; geërfd வன் ட moedertaal. Of moederschrift.

இக் schrijf மைன் vader over zwemmen, waarvoor இக் een liefde வன் hem heb geërfd. இக் vermoed het toch. மார் (‘maar’) ook iets waarin இக் heel slecht ben. இக் maak niet zo veel dingen, waarin இக் slecht ben. மார் zwemmen en schrijven இன் het Tamil zijn twee uitzonderingen. Als இக் schrijf word இக் meer en meer verliefd op het Tamil schrift. இக் beeld மெ இன் brieven aan மைன் அம்மா, மைன் tantes, nonkels, ட oma டீ இக் nooit kende. Deze praktijk lijkt ட portaalachtige aard வன் het schrift te bevestigen. Het is een portaal டட் மெ verbindt மெட் nieuwe en oude mensen op verschillende manieren. Een portaal டட் மெ opzuigt. ட brief aan மைன் papa slorpt மெ op en இக் schrijf vraatzuchtig. Pagina’s en pagina’s.

+++

Ahilan Ratnamohan

is geboren in Melbourne (1984) en gaat als performancemaker aan de slag met vormen die atypisch zijn in een theatercontext en werkt bijna uitsluitend met performers die niet klassiek geschoold zijn. Zijn performances onderzoeken onder andere het culturele en choreografische potentieel van voetbal en de politieke kracht van taal. Hij sluit in 2019 aan bij ROBIN. In 2020 en 2021 werkt hij aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen zijn onderzoek rond taal leren als performance verder uit, een thematiek waar hij sinds 2010 rond werkt en die ook de focus blijft van zijn huidige projecten (Pidgin X, Alle woorden die ik nog niet kende). Een prominent bijkomend spoor is zijn werktraject in Jaffna, Sri Lanka, de heimat van zijn ouders. Zo werkt hij momenteel aan The Post Whitewash Reparation Company, een project in Jaffna dat in 2019 bekroond werd de Roel Verniersprijs.

Noten

  1. Een pidgintaal is gedefinieerd als een grammaticaal vereenvoudigde taal die tot stand komt als er contact is tussen twee gemeenschappen die geen gemeenschappelijke taal delen. Binnen mijn artistieke praktijk heb ik pidgintalen de voorbije jaren (ook) onderzocht. Momenteel ben ik bezig met een redelijk groot project waarbij we proberen om een nieuwe ‘pidgin’ te creëren op basis van de woorden die mensen – die het NL hebben moet leren – missen uit hun moedertaal.
  2. Jesuthasan, Antonythasan ‘Shobasakthi’. Gorilla. 2001. Random House Pub, 2008.
  3. In het woord டிட் wijzigt de eind-ட naar een ட், maar behoudt de ‘t’-klank; டிட் wordt dus ‘dit’.
  4. Revathi, A. Our Lives, Our Words. Yoda Press, 2012. Ik ontdekte pas bij de redactie van dit artikel dat A. Revathi geen Sri Lankaanse is, maar wel een transgender Tamil-talige Indiase schrijfster. Het onderscheiden tussen het Sri Lankaanse en Indiase Tamil blijft nog altijd onmogelijk voor mij.