This article is also available in English.

Artistieke bijdrage

De koffer

Wendy Morris
LUCA School of Arts, KU LEUVEN

De koffer staat in de studio. Leeg. De duizenden brieven die er ooit in gepropt zaten, zijn intussen gesorteerd op datum, gelogd, gelezen, sommige uitgetypt en andere gefotografeerd. Muriel Leysen, de eigenares van de koffer én van zijn inhoud, stierf in de jaren 1970 in Johannesburg. De vader van de kunstenares had de koffer meer dan veertig jaar onder zijn hoede. Na zijn dood bracht de kunstenares de koffer naar België. Onlangs, in januari, kwam er een nieuwe brief toe. Eentje van Muriel. ‘De koffer’ is een tussenstation in Wendy Morris’ lopende studie rond de rol van brieven binnen een artistieke onderzoekspraktijk.

The suitcase stands empty in the studio. The thousand letters once crammed into it have been sorted by date, logged, read, some typed up and others photographed. Muriel Leysen, the owner of the case and its contents, died in Johannesburg in the 1970s. The father of the artist has been guardian of the suitcase for over forty years. Following his death the artist brought the case to Belgium. Now, in January a new letter has arrived. This one is from Muriel.‘The Suitcase’ is a waystation in Wendy Morris’s ongoing investigation into the role that letters might play in an artistic research practice.

Muriel Leyson had voor mijn vader de rol van moeder op zich genomen, en kwam hem te hulp tijdens kwetsbare periodes in zijn leven. Toen zij en haar twee zussen door ouderdom verzwakten, zorgde mijn vader op zijn beurt voor hen. Na hun dood hield hij de koffer bij zich. Op bezoek in Zuid-Afrika hield ik ervan de koffer te openen, de muffe geur ervan op te snuiven, enkele brieven te kiezen en te lezen, en te dromen van een kans om de vele verhalen en spookachtige personages te onthullen. In 2017, na de dood van mijn vader, bracht ik de koffer naar België.

De vraag die door mijn hoofd spookte terwijl ik acht maanden lang de brieven las, was hoe ik verder kon bouwen op Muriels Republiek der Letteren.

Ik was, los daarvan, aan het mijmeren geweest over een avatar of persona die mij in staat zou stellen in anonimiteit te werken, vanuit een wens om, nu en dan, te vermijden dat mijn eigen geschiedenis als artiest onder de aandacht kwam. Het opzet was een werk aan te vatten maar onafgewerkt te laten. Een werk dat ik vervolgens kon doorgeven aan anderen, met de aanwijzing het als materiaal te gebruiken, door te geven of terug te geven. Ik zou de evolutie van het werk in het oog proberen te houden.

De koffer, gemaakt van bruin leer, getekend met de initialen L.J.M. en stammend uit de jaren 1930, werd onder het bed van Muriel Leyson gevonden na haar dood in Johannesburg in de jaren zeventig. Binnenin zaten bijna duizend brieven opeengepakt, die een periode van negentig jaar overbrugden.

Deze avatar of persona zou hoe dan ook Muriel heten. Het is de naam van de eigenaar van de brieven, de tweede naam van mijn grootmoeder, die stierf kort nadat mijn vader geboren werd en die zelf ook een archief naliet, en de naam van haar zus, die stierf in haar kinderjaren en geen andere sporen achterliet dan een enkele foto. Als naam heeft Muriel een lang verwachte opdracht.

En toen daagde er een duidelijk idee. De drie Muriels zouden versmelten tot MURIEL, en aangesteld worden tot afgezant van het verleden. MURIEL zou ‘terugkeren’ naar gepubliceerde teksten uit eender welk tijdperk, deze aanpassen door kleine (vrouwelijke) wijzigingen aan te brengen, en ze naar mij doorsturen in de vorm van brieven. De eerste zit in de koffer.

De koffer is een halte in het lopende onderzoek van Wendy Morris naar de rol die brieven kunnen spelen in een artistieke onderzoekspraktijk.

Het onderzoek begon in 2011 met een verzameling van 52 brieven die werden geschreven als reflectieve component van een doctoraat in de kunsten. Deze ‘postings’1 vormden een zoektocht naar een tekstsoort die analoog is met het maken van animatie film. Tijdens de zes jaar waarin ik aan het doctoraatsonderzoek werkte, vulde ik dertig notitieboekjes, vijf werkschriften en een reeks dagboeken. Het was niet mijn wens om deze schrijfsels te bewerken tot coherente argumenten of in de hoofdstukkenstructuur van een dissertatie te gieten. Om de beschouwingen die ik maakte tijdens de onderzoeksperiode over te brengen, zocht ik een schriftuur die niet enkel de artistieke praktijk beschreef, maar ook een integraal, creatief deel daarvan uitmaakte. De vorming van het publiceerbare geschreven werk hoorde nauw aan te leunen bij de manier waarop animatie lms vorm krijgen: tekening voor tekening. In de films worden animatiereeksen bijeengebracht, geordend en herordend totdat zij in de gewenste vorm stollen. De stijl van de brieven als essays, elk met een eigen maar gerelateerd onderwerp, maakte een soortgelijke opbouw en verzameling mogelijk.

Vertaling: Fien Steel

+++

Wendy Morris

is beeldend kunstenaar en animatie lmmaker, gevestigd in België. Haar werk verkent fictieve, documentaire en autobiografische genres en hanteert een speculatieve lens waardoor we breekbare histories kunnen onderzoeken. Als Zuid-Afrikaanse artiest, geboren in Namibië, legt zij in haar werk de klemtoon op het tweerichtingsverkeer tussen Europa en zuidelijk Afrika. Morris voltooide haar doctoraat in de kunsten aan LUCA School of Arts en KU Leuven (België). Ze werkt als professor in de hedendaagse kunst aan KU Leuven en doceert artistiek onderzoek aan LUCA School of Arts in Brussel.

Myrthe Baptist

Tijdens een stage in 2018 werkte Myrthe samen met Wendy om de brieven in de koffer te sorteren, te lezen, in te delen en te fotograferen. Myrthe volgt momenteel een masterstudie in mediakunst aan KASK, Gent.

Noten

  1. Postings zijn de reflectieve component van Wendy Morris’ doctoraatsverhandeling: ‘Drawing on the Past: Implicit: Explicit: Complicit. Doctoraatsverhandeling KU Leuven en Luca School of Arts, 2013.